Bài này đề-nghị một chiến-lược trong ngành tin-học thích-ứng với vị-trí của Việt-nam trên Thế-giới. Sau khi tóm tắt những nguyên-tắc của chiến-lược, chúng tôi nêu lên danh-sách những việc nên làm để lợi-dụng thời-cơ và nắm một số địa-điểm mạnh trên thị-trường tin-học quốc-tế.

Một chiến-lược dựa trên ba tiêu-chuẩn : tập-trung lực-lượng, giữ thế chủ-động và tiết-kiệm tư-liệu. Trong chiến-lược công-nghệ vai trò của Nhà Nước là cốt-yếu dù là trong kinh-tế thị-trường hay là kinh-tế chỉ-huy. Vai trò của Nhà Nước có thể tóm tắt ở ba việc: Nhà Nước bảo-vệ, Nhà Nước bảo-hộ và Nhà Nước kinh-doanh. Tin-học có những đặc-điểm sau đây mà Việt-nam có thể lợi-dụng:

• "vé vào cửa" của một số nghề tin-học rất là cao, tối-thiểu phải tính đầu-tư bằng tỷ đô-la, nhưng cũng có rất nhiều nghề thì cái "vé vào cửa" lại rất là rẻ, tính bằng nghìn đô-la,
• vì là một công-nghệ mới, nước nào cũng còn có thể theo kịp tiến-bộ của Thế-giới,
• một số nghề không cần đến tay nghề cao (như là lập-trình), nhưng có một số nghề cần đến học-thức cao và nhiều kinh-nghiệm (như là dự-án-trưởng),
• trừ những cá-biệt, những người kém học-thức thì không thể nhờ ở kinh-nghiệm thâm-niên mà tiến lên cao được,
• ngoài nghề lập-trình ra thì sự phát-triển của tất cả những nghề liên-quan đến tin-học đều tuỳ-thuộc ở nhu-cầu các công-nghệ khác và có ảnh-hưởng tốt đến sự phát-triển của những công-nghệ khác.

Vì thế mà ta phải chọn những chiều-hướng phát-triển nào có thể tận-dụng ba đặc-điểm trên và tôn-trọng ba tiêu-chuẩn của chiến-lựơc-học mà chúng tôi nhắc lại ở mở bài. Sau đây là những đề-nghị của chúng tôi.

Để tôn-trọng tiêu-chuẩn "giữ thế chủ-động" thì thay vì lập-trình thuê cho ngoại-bang, nên khai-triển ứng-dụng tin-học vào những vấn-đề cụ-thể của Việt-nam như là

• cải-cách hành-chính,
• tối-ưu-hoá việc quản-lý sản-xuất, vận-tải con người và hàng hoá, kế-toán xí-nghiệp,
• đào-tạo tay nghề về hiểu biết về tin-học cũng như về một ngành cổ-diển như là y-tế-bảo-hiểm xã-hội, cơ-khí, canh-nông, thực-phẩm, sản-xuất và tiết-kiệm nguyên-liệu, sản-xuất và tiết-kiệm năng-lượng,...

Trong vai trò bảo-vệ của Nhà Nước và để giữ thế chủ-động thì thay vì gửi lập-trình-viên ra làm ciệc ở nước ngoài,

• trong vòng hai năm tới, đào-tạo trong nước (nếu cần thuê thày ở nước ngoài đến dậy) ở bậc cao-học khoảng hai trăm dự-án-trưởng về tin-học,
• gửi những ngưòi đó đi tu-nghiệp tại những đại-học nổi tiếng ở Úc, Bắc Mỹ, Nhật hay Âu-châu,
• khi họ trở về thì bổ họ vào những chức-vụ tương-xứng với khả-năng nghề-nghiệp của họ,
• và lần lượt giao cho họ những trách-nhiệm có triển-vọng để họ trở thành những nhà lãnh-đạo xí-nghiệp (tin-học hay không tin-học) tươnglai.

Trong vai trò kinh-doanh của Nhà Nước và để tiết-kiệm tư-liệu thì

• khuyến-khích việc dùng bộ chữ tiêu-chuẩn TCVN 5712,
• khuyến-khích khai-triển những hệ mềm thông-dụng trình bầy trên màn hình và xử-lý những văn-kiện và hình vẽ dùng bộ chữ tiêu-chuẩn TCVN 5712,
• khuyến-khích việc dịch sang tiếng Việt những hệ mềm thông-dụng trình bầy trên màn hình và xử-lý những văn-kiện và hình vẽ (bản dịch cũng phải dùng bộ chữ tiêuchuẩn TCVN 5712),
• nếu thấy cần-thiết để phổ-biến tin-học và việc dùng tin-học bằng tiếng Việt thì mua lại sở-quyền tác-giả những hệ mềm hay bản dịch những hệ mềm kể trên để cho dân tự-do dùng không phải băn-khoăn về lệ-phí,
• khuyến-khích việc lập những trữ-liệu bằng tiếng Việt có thể tham-khảo được trên mạng Internet và liên-quan đến nước Việt-nam như là thống-kê kinh-tế, luật-lệ Nhà Nước trung-ương và Nhà Nước địa-phương, tiêu-chuẩn kỹ-nghệ, văn-hoá và lịch-sử các dân-tộc thành-phần của Quốc-gia Việt-nam, tài-liệu có tính-cách giáo-khoa,...

Trong vai trò bảo-hộ của Nhà Nước và để tập-trung lực-lượng thì thay thế những chính-sách hiện-hành ưu-đãi các ngành coi là quan-trọng bằng một chính-sách "ươm cây":

• chọn một số xí-nghiệp xét là vững chắc về tài-chính cũng như về khả-năng sáng-tạo công-nghệ,
• ký với những xí-nghiệp đó hợp-đồng nghiên-cứu và phát-triển công-nghệ,
• mua của họ (nếu cần với giá cao hơn giá thị-trường) một số-lượng tối-thiểu sản-phẩm và dịch-vụ cần-thiết cho các cơ-quan Nhà Nước hay để bán lại trên thị-trường quốc-nội và quốc-ngoại (nếu cần Nhà Nước chịu lỗ) để họ có thị-trường ngay lúc khởi đầu và có thì giờ trưởng-thành trước khi đuơng đấu với đối-thủ ngoại-quốc,
• giúp họ tuyển và đào-tạo tay nghề,
• khi đã chọn giúp một xí-nghiệp cho một loại sản-phẩm và dịch-vụ thì làm nản và tránh không giúp những cá-nhân hay xí-nghiệp Việt-nam khác muốn vào cuộc để cho xí-nghiệp đã được giúp trưởng-thành nhờ một thị-phần quốc-nội lớn.

Đó là danh-sách mà chúng tôi nghĩ tôn-trọng ba tiêu-chuẩn của chiến-lược-học.

Chúng tôi cũng nghĩ rằng Nhà Nước nên làm những việc đó để Việt-nam có một thế mạnh trên thị-trường tin-học quốc-tế và để cho tin-học mang phúc-lợi cho những ngành kinh-tế khác. Điều quan-trọng là phải giải-quyết những vấn-đề của Việt-nam trước đã. Những vấn-đề đó làm phung-phí tài-sản và công-lao nhiều hơn là vài triệu đô-la kiếm được nhờ đi làm thuê cho ngoại-bang. Xuất-khẩu lao-động, dù là lao-động trí-não, chưa bao giờ giúp một nước thoát ra khỏi vòng chậm-tiến.